Tránh thai bằng thuốc

NGUYÊN LÝ

Tránh thai bằng thuốc
Tránh thai bằng thuốc
  1. Ức chế trứng rụng

Thuốc tác dụng vào hệ thống hormon sinh dục theo cơ chế trục dưới dồi – tuyến yên – buồng trứng.

  1. Ngăn cản tinh trùng có cơ hội gặp trứng đế thụ thai

Thuốc làm niêm dịch cô tử cung đặc lại. Đồng thời ức chế hoạt hóa khả năng thụ thai của tinh trùng.

  1. Ngăn cản trứng thụ tinh làm tố ở tử cung bằng cách niêm mạc tử cung phát triển chậm, không phù hợp với giai đoạn đón nhận làm tổ.

TÁC DỤNG

  1. Kinh nguyệt điều hòa: chu kỳ kinh đều đặn về thời gian, màu sắc, sô’ lượng. Làm giảm, hoặc mất cơn đau bụng kinh và cả hội chứng tiền kinh.
  2. Phục hồi sự cân bằng nội tiết tô’ buồng trứng, Ngăn rong kinh. Ngăn ngừa và giảm các nguy cơ, u xơ, u nang, K buồng trứng.
  3. Lãm chặm tiến triển các nguy cơ xơ vữa động mạch, loáng xương lạc nội mạc tử cung, một sô’ bệnh tự miễn như Viêm đa khớp xuât huvết do giảm tiểu cầu,
  4. Trị rối loạo hèn qunn đen tăng tiết bã nhờn da như trứng cá, rụng tóc…
  5. Tạo màng nhay cô lu cung ngăn sự xâm nhập của Chlamydia nên chông viem và ngu> cơ vù sinh do Chlamydia.

Tuy nhiên khi sử dụng thuốc tránh thai, cồn quan tàm tránh những vân đề mà có thể do thuốc gây nén như:

а.   Tắc mạch, do thuốc làm thuận lợi sự hoạt động của vài yếu tô’ đông máu mà những, nhóm đặc biệt nguy hiểm sau: Rối loạn chuyển hóa chất béo; đái tháo đường, huyết áp cao/biến chứng, tắc/dãn mạch, nghiện thuốc lá ở người trên 35 tuổi, người nằm lâu do bệnh.

b.  Gây nặng thêm một sô bệnh đã có như đái tháo đường, huyết áp cao, cơn đau sỏi mật, tăng cảm giác căng vú, nhũn vú.

c. Mất sắc tố da nhất là tiếp xúc với nắng ở ít trường hợp.

d. Ung thư gan lành tính, rất hiếm. 1 ca/ltriệu người/năm.

e. Tăng cân nặng ở một vài người. Tránh bằng cách lựa chọn thuốc có hàm luợng hormon thấp.

Cơ chế tránh thai
Cơ chế tránh thai

THUỐC VIÊN KẾT HỢP HAI THÀNH PHẨN

  1. Lựa chọn

Thuốc viên kết hợp là loại thuốc thế hệ thứ 3 chủ yếu ức chế hạ đồi đã cho phép giảm hàm lượng Ethinyl Estradiol đến mức tối thiểu vào viên thuốc. Đó là những viên thuốc có hàm lượng cố định trong 21 ngày. Viên thuốc hiện đại chứa 35ụg Ethinyl Estradiol (hoặc ít hơn) gọi là viên siêu nhỏ (micro-pill)

Liều Progestogen có hiệu quả thấp nhất thường gấp hai liều ức chế rụng trứng. Ví dụ Levonorgestrel có thể ngăn rụng trứng với liều 60pg thì trong viên kết hợp là 125ụg được coi là có hiệu quả ngừa thai.

Tỉ lệ thất bại thấp. Chỉ số Pearl ở trong khoảng 0,1 nghĩa là có một chị em có thai ngoài ý muốn trong số 1.000 chị em được uống thuốc ngừa mỗi năm.

Nhược điểm việc hạ thấp hàm lượng này làm cho các sai sót khi dùng sẽ có thể phóng noãn. Lý do? Quên thuốc! Vì vậy việc đặt ra yêu cầu thực hiện đúng hướng dẫn sử dụng là cần thiết đế đạt được khả năng tránh thai hữu hiệu.

  1. Một sô’ loại thuôc uống, kết hợp hai thành phần

Thành phần chủ yếu gồm:

Ethinyl Estradiol:      30-40ụg

Progestogen :           125-150ụg

Ví dụ: New Choice gồm Ethinyl Estradiol 130ụg + Levonorgestrel 125ụg

Nordette E. Estradiol 30 pg + Levonorgestrel 150 pg Microgynon E. Estradiol 30 pg + Levonorgestrel 150 pg Mercilon E. Estradiol 20 ụg + Desogestrel 150ụg Mavelon 21 E. Estradiol 30 ụg + Desogestrel 150pg Rigevidon21 E. Estradiol 30 ụg+ Levonorgestrel 150 ụg

  1. Cách uống

Chỉ có 21 viên có tác dụng tránh thai. Uống viên đầu tiên vào ngày thứ nhất (hoặc cho tới ngày thứ 5) của hành kinh. Uống tiếp mỗi ngày một viên, cô’ gắng vào một giờ nhất định. Thuận tiện nhất vào sau bữa cơm tối hàng ngày.

  • Với vỉ 21 viên, uống hết 21 viên, nghỉ 7 ngày (sẽ ra kinh). Uống tiếp vỉ thứ 2.
  • Với vỉ 28 viên, có 7 viên cuối khác màu là viên sắt. Uống hết, uống tiếp ngay vỉ thứ 2.

Nếu quên?

  • Lỡ quên một viên, uống ngay sau khi bạn nhớ ra. Uống tiếp viên ngày đó như thường lệ.
  • Lơ quên hai viên liền, thì phải uống trong hai ngày tiếp đó, mỗi ngày hai viên.
  • Quên 3 viên trở lên, bỏ vỉ ấy đi, dùng ngay vỉ mới từ viên đầu tiên. Phải sử dụng biện pháp tránh thai khác kèm theo trong 7 ngày tiếp vỉ thứ 2.

Quên thuốc trong tuần đầu thì khả năng rụng trứng và có thai ngoài ý muôn xảy ra cao nhất.

  1. Không dùng thuốc tránh thai cho các trường hỢp sau:
  • Những người có bệnh kế ở phần II (mục a,b,c và d) .
  • Mắc bệnh rối loạn nội tiết. Đau nửa đầu. Ung thư, kể cả nghi ngờ. Các bệnh nặng.
  • Có thai hoặc nghi ngờ có thai.
  • Mới dậy thì. Chưa con.

* Chú ý:

  • Không nên uống thuốc quá 3 năm liên tục. Tốt nhất, uống trong mỗi một năm, ngừng uống 2 tháng, dùng biện pháp tránh thai khác, rồi uống tiếp.
  • Nếu uống loại này không hợp có thể thay loại khác. Những gợi ý thay, nếu :
  • Tăng ký quá đáng, thì thay loại có hàm lượng cực thấp.
  • Rong huyết, ít kinh, khô âm đạo cần chuyển sang loại mang tính
  • Đau vú, đau vùng chậu cần chuyên sang dùng thuôc mang tính Progesteron.

ĐANG NUÔI CON BÚ MẸ DÙNG THUỐC TRÁNH THAI NÀO?

Tránh thai khi đang cho con bú
Tránh thai khi đang cho con bú
  1. Nên dùng loại không ảnh hưởng tới sữa mẹ và sức khỏe của bé

Chỉ có Progestin đáp ứng được điều đó. Thuốc dùng được cho người có bệnh tim, tăng huyết áp, u xơ tử cung, phù hoặc chị em chưa có con lần nào.

Hạn chê của thuốc là ít ức chê rụng trứng (50%). ít ức chế làm tổ, ít chế tiết và làm đặc chất nhày cổ tử cung. Tuy nhiên, nếu sử dụng đúng theo hướng dẫn thì hiệu quả vẫn cao.

  1. Cách uống

Thuốc trên thị trương có tên Exluton chứa Lynestrenol 0,5mg.•

Uống viên đầu tiên vào ngày đầu của chu kỳ kinh, liên tục mỗi ngày một viên theo giờ nhất định hết 28 viên. Ucíng tiếp theo vỉ khác.

Nếu uôhg muộn hơn giờ quy định hàng ngày trên 3 tiếng, nhớ ra, uổng ngay và phải dùng biện pháp tránh thai kèm theo trong 2 ngày tiếp đó.

Nếu quên 1 viên, nhớ ra uống ngay, dù phải uô’ng 2 viên một ngày. Kèm theo biện pháp tránh thai 2 ngày tiếp.

Nếu quên hơn 2 viên thì uô’ng ngay 2 viên khi nhớ ra. Rồi uống bù các viên còn lại vào giờ qui định mổi lần 2 viên cho đủ sô’ viên thiếu.. Kèm theo biện pháp tránh thai cho đến khi hết vỉ.

* Chú ý:

Không dùng thuốc cho những người bệnh (giống như người bệnh kiêng dùng thuốc kết hợp). Ngoài ra, không dùng cho chị em có rối loạn kinh nguyệt, ít kinh hay kinh thưa.

Hiệu quả thuốc giảm nếu ngưng sử dụng quá 27 giờ, hoặc dùng kèm với thuốc trị động kinh, lao, barbiturat, ritampicin, nhuận trường, than hoạt…

VIÊN TRÁNH THAI KHẨN CẤP

thuốc tránh thai khẩn cấp
thuốc tránh thai khẩn cấp
  1. Là viên thuốc chỉ nên dùng cho trường hợp mà sau

khi sinh hoạt tình dục nhận thấy có khả năng mang thai cao như: nghi biện pháp đang tránh thai không an toàn, quên uống thuốc, tính sai ngày trứng rụng, bất ngờ…, bị cưỡng dâm hoặc cho những người có ít lần sinh hoạt tình dục không hơn 4 lần trong tháng.

Thuốc chứa Levonorgestrel 750ụg. Với hàm lượng quá cao này có tác động, nhanh, ức chế trứng rụng nếu trứng chưa rụng, ức chế làm tổ nếu sinh hoạt sau ngày trứng rụng.

  1. Cách sử dụng

Postinor là thuốc của công ty Gedeon Richter, Hungari chế. Theo khuyên cáo của Tố chức Y tê Thê giới, để ngừa khẩn cấp, uống viên Postinor trong vòng 72 giờ sau khi giao hợp. Tốt nhất trong 48 giờ đầu, không quá 72 giờ và uống thêm 1 viên thứ hai, sau viên thứ nhất 12 giờ.

Trong ngừa thai thông thường, uống 1 viên Postinor tốt nhất trong vòng 8 giờ đầu từ sau giao hợp và không trễ hơn 72 giờ.

  1. Tác dụng không mong muốn
  2. Xuất hiện sớm
  • Buồn nôn, 25%.
  • Nôn 5%. Đề phòng bằng cách uống thuốc chông nôn trước 30 phút. Nếu nôn trong 2 tiếng sau uống, phải uống lại như liều vừa uống.
  • Nhức đầu, choáng váng. Chỉ cần uống 1-2 viên Paracetamol 500mg hoặc Aspirin.
  1. Xuất hiện muộn
  • Căng vú. Uống Vitamin E 400IU X 2 viên/ngày sẽ hết.
  • Xuất kinh lấm tâm 20%. Nếu kéo dài, gặp bác sĩ giúp đỡ..

* Chú ý:

Tác dụng ngừa đạt 75% nếu uống trong vòng 72 giờ. Uống trong 4-8 giờ sau sinh hoạt hiệu quả cao hơn.

Dùng, thường xuyên, hiệu quả giảm dần.

Có thể thay thế Postinor bằng viên tránh thai phôi hợp như viên Microgynon hay Mavelon. Cách uống như sau:

  • Liều đầu: Uống 4 viên (tương đương 1 viên Postinor).
  • Liều thứ 2: Uống 4 viên sau liều đầu 12 tiếng.

TRÁNH THAI BẰNG THUỐC TIÊM

Tránh thai bằng thuốc tiêm
Tránh thai bằng thuốc tiêm
  1. Dùng một loại thuốc mạnh, phóng thích từ từ luôn duy trì trong cơ thể, ức chế mạnh, nên khả năng tránh thai cao.

Thuốc ức chế rụng trứng, ức chế chất nhày tử cung ngăn không cho tinh trùng gặp trứng và làm teo niêm mạc tử cung nên trứng rất khó có khả năng làm tổ.

  1. Thành phần

Chứa hormon Progestin tương tự Progesteron buồng trứng tiết ra. Chỉ có số ít chứa thêm lượng nhỏ Estrogen, nhưng nay ít dùng. Ớ ta hiện chỉ dùng loại có Progestin:

  • Depo-provera (DMPA) chứa Medroxyprogesteron acetat 150mg có hiệu quả tránh thai 3 tháng.
  • Noristerat (NET-EN) chứa Norethisteron enanthat 250mg, hiệu quả tránh thai 2 tháng.

* Chú ý:

Là thuốc mạnh, dù không gây phù, không ảnh hưởng tới tiết sữa… nhưng ức chế hạ đồi và kháng Estrogen mạnh nên có thể gây rong huyết hoặc mất kinh. Vì thế, thường xuyên thử nước tiểu, nếu có xu hướng teo thì ngưng thuốc.

Nếu có tác dụng phụ muốn lấy ra, không được.

CẤY THUỐC TRÁNH THAI

Cấy thuốc tránh thai
Cấy thuốc tránh thai
  1. Là dùng loại que nang có tẩm thuốic,cấy vào lớp da ở mặt trong cánh tay. Thuốc được duy trì phóng thích dần vào cơ thế nên tránh thai cao. Tỉ lệ thất bại thấp, dưới 1% cho năm đầu và khoảng 2,53% cho năm thứ 6 (loại thuốc Levonorgestrel).

Thuốc không ảnh hưởng tới việc cho con bú. Nhưng lại gáy kinh ít, kinh thưa hoặc vô kinh. Cũng có thê gây nám má, rối loạn chức năng gan, thay đổi sinh hóa trong cơ thể, nhưng vẫn trong giới hạn an toàn.

Khi muôn tránh thai bằng cấy thuốc, cần được tư vấn, lựa chọn, tránh những bất thường xảy ra.

  1. Hiện nay trên thị trường có que cấy Implanon của hãng Organon. Mỗi que cấy chứa Etonorgestrel 68mg, phân tán trong chất nền Ethylen vinylacetat Copolymer 46mg ở lõi, 15mg ở lớp mặt. Có tác dụng ngừa thai tôi đa 3 năm cho một lần cấy một que.

Hoặc nang que chứa Levonorgestrel 176mg. Mỗi que có kích thước 34 X 2,4 (mm). Hiệu quả ngừa thai sau cấy 24 giờ tới 5 năm, cấy 6 thanh, hay 3 năm với hai que nang.

* Chú ý:

Cơ thể đang được cây thuốc phải thận trọng khi dùng thuốc Hydantoin, Barbuturat, Primidon Carbamazepin, Rifampicin hoặc Griseofulvin… cần kèm biện pháp tránh thai khác trong thời gian dùng thuốc trên tới 7 ngày sau đó (với Rifampicin phải 28 ngày sau). Nếu phải dùng dài ngày, phải rút bỏ que cấy.

THUỐC ĐẶT DIỆT TINH TRÙNG

Thuốc đặt diệt tinh trùng
Thuốc đặt diệt tinh trùng
  1. Là loại thuốc dùng đế đặt vào âm đạo trước khi sinh hoạt tình dục.
  • Có thể là loại acid nhẹ như acid boric, acid salicylic, hoặc muôi Sulfat kẽm (ZnS04), các dẫn chất quinol, viên sủi bọt C02… đề diệt tinh trùng. Vì tinh trùng chịu đựng ở môi

trường acid rất kém. Chẳng hạn, môi trường âm đạo pH < 7,4

0

tinh trùng sống được 2-3 giờ. Ớ cố tử cung pH > 7,5 tinh trùng sông được 2-3 ngày.

  • Thucíc làm thay đổi cấu tạo chất nhày cổ tử cung nên ngăn cản tinh trùng vào tử cung. (Hình dưới)
  • Thuốc dùng hỗ trợ ngừa thai bằng vòng tránh thai, hoặc chị em bị viêm tai vòi, đang cho con bú.
  1. Một vài thuốc thường dùng

Pharmatex chứa 20mg Benzalkonium Cl. (Có loại viên hình trứng chứa 18,9 mg)

Cách đặt: Kẹp thuốc trong hai ngón tay, đặt sâu trong âm đạo trước khi sinh hoạt tình dục 10 phút. Có hiệu quả ít nhất trong 3 giờ ở tư thế nằm.

Sau khi đặt Pharmatex, chất nhày cổ tử cung có cấu trúc mạng đặc hơn.

Ghi nhớ:

Chỉ rửa thuốc ít nhất sau 2 giờ sinh hoạt tình dục.

Không dùng xà phòng bơm rửa trước và sau khi đặt thuốc.

Không dùng cho người viêm âm đạo và đang điều trị bằng thuốc đặt âm đạo.

Ngưng dùng thuốc khi có nguy cơ nặng thêm các thương tổn vùng sinh dục.

VCF (Vaginal Contraceptic Film).

Dạng phim mỏng, mềm có chứa hóa chất Nomocynol-9.

Cách đặt: Gập mảnh phim làm 4, kẹp vào hai ngón tay, đặt sâu trong âm đạo trước khi sinh hoạt 7-10 phút.

  1. Chú ý

Thuốc đặt, nhìn chung hiệu quả chậm, tác dụng ngắn, nên người có cường độ hoạt động tình dục mạnh dễ có khả năng thất bại.

Thuốc chỉ bảo vệ được cho một lần sinh hoạt.

Nếu đặt sai vị trí, thuốc phân bổ không đều, hiệu quả sẽ hạn chế.

Nóng rát âm đạo gây khó chịu ở một số chị em.