Mãn kinh

Là thời kỳ người phụ nữ không hành kinh nữa (menopause). Thời kỳ này có khi chiếm gần nửa đời người. Có rất nhiều bà sông gần như bình thường, không gặp những “biến cố” hành hạ, nghĩa là “sự việc” xảy ra từ từ, chịu đựng được. Song không ít bà đã bị thời tiền mãn kinh quay quắt đủ điều.

Nhưng nay khoa học ngày càng tiến bộ, mối quan tâm này sẽ giúp được nhiều điều bố’ ích. Nếu như chưa lâu, cụ bà Reycour (mệnh phụ của đấng phu quân 105 tuổi) sau tuổi 94 còn sinh hạ được 3 cậu con trai tròn vẹn theo phép tự nhiên, là điều hiếm hoi được đi vào như là huyền thoại thì ta hãy đặt niềm tin và hy vọng, khi người mở đầu, bác sĩ Severino Antinori (người Ý) vào năm 1994 đã giúp một bà tuổi mãn kinh (63 xuân thì) sinh một cậu con trai kháu khỉnh.

Vậy nếu biết giữ gìn chăm sóc thì vẫn có thể sung sức, thỏa mãn, trọn vẹn và phong phú như cái thuở nào!

de-dang-vuot-qua-giai-doan-tien-man-kinh-bang-phuong-phap-dong-y

Tiền mãn kinh

Sự thoái hóa của buồng trứng

Bào thai, vào khoảng tháng thứ 5 có chừng 7 triệu nang trứng, nhưng sinh ra, chỉ còn 2 triệu nang. Đến tuổi dậy thì còn 480.000 nang. Đời người, đều đặn mỗi tháng rụng một trứng thì mới chỉ có ngót 500 trứng rụng mà thôi.

Như vậy những nang trứng bị teo đi chứ không được sinh sản thêm (như tinh trùng ở nam giới). Tốc độ teo càng nhanh thì hiện tượng mãn kinh càng sớm xảy ra. Sự thật, gen di truyền quyết định tốc độ này (ví dụ hội chứng Turner). Kèm theo, tác động của yếu tô’ môi trường cũng gây teo nhanh. Chẳng hạn bị nhiễm Nicotin (kế cả người hút, người hít khí, sông gần nhà máy thuốc lá); người trị liệu bằng tia xạ (cường độ 150 rad/nữ tuổi40); dùng một sô’ thuốc ung thư, thuốc Busulfan, Chlorambucil, Cyclophosphamid…; mắc bệnh virus như quai bị và yếu tô’ tự miễn (autoimmunity sau mắc sởi).

Sô còn lại, già đi theo thời gian, không đáp ứng nổi với nội tiết tô hướng dục làm noãn bằo kém trưởng thành. Như vậy, râ’t khó có trứng rụng hoặc có vòng kinh không rụng trứng. Lượng Progesteron giảm, Estrogen cũng bị giảm theo.

Mặt khác, cơ chế ngược của chất Inhibin từ tê’ bào hạt của buồng trứng tiết ra lên tuyến yên để giảm FSH và LH (nhất là FSH) không còn nữa. Tình trạng thiếu cân bằng nội tiết này (do Estrogen cao hơn) sinh ra các dâu hiệu tiền mãn.

Các dâu hiệu chuyến tiếp

Dấu hiệu trước nhất là rối loạn kinh nguyệt. Có thể kinh thưa hoặc dày lên; kinh ít hoặc cường kinh; rong kinh, rong huyê’t…màu máu sẫm lên hay loãng ra.

Dịch tiết ra nhiều ở âm đạo, kéo dài, lỏng và trong.

Vú đau, có thế cương phù.

Hướng dự phòng chung

Từ cơ chê’ sinh bệnh, nguyên lý cơ bản là bổ sung Progesteon thiếu hụt. Ví dụ thuổc Retro-progesteron; liều lượng sẽ được bác sĩ của bạn lựa chọn phù hợp.

Ăn uống là xu hướng dự phòng tốt nhất, hợp lý và bền lâu. Cần thực hiện trong các bữa ăn hàng ngày.

Mãn kinh thật sự

Có thể nhận biết mãn kinh

Mà cái tuổi phải nghĩ tới (tuổi 45-50) cùng với thời gian bặt kinh 7-8 tháng trời. Hoặc nếu sau đợt ngưng sử dụng Progesteron ớ thời tiền mãn kinh (Progesteron test) vẫn không gây được xuất huyết tử cung thì chứng tỏ dã mãn kinh thực sự.

Trong cơ thể, sự thay đổi về mặt sinh học có xu hướng tăng cao, FSH tăng 10 lần, LH tăng 3 lần, Ei cao (> 45pg/ml).

Phòng chống dấu hiệu mãn kinh

Cơn bừng

Gặp một vài lần trong ngày, thường vào đêm, hoặc có thể chiều hay bất cứ lúc nào. Một cảm giác nóng bất ngờ trên mặt lan toàn thân bứt rứt khó chịu gây cáu gắt vô duyên cớ. Có thể một cảm giác kim châm, lăn tăn trên cơ thể vã mồ hôi trộm.

man-kinh-co-quan-he-duoc-khong

Khó ngủ, kèm theo mắc tiêu, tiếu gấp. Và giảm ham muốn tình dục.

Hormon trị liệu là biện pháp hữu hiệu nhất. Dựa trên nguyên lý này, nhiều nghiên cứu cho thấy ăn uống là biện pháp thích hợp và thường xuyên nhất kìm hãm được những cơn bốc hỏa và những dấu hiệu trên. Đậu nành là món ăn tích cực và rất hiệu quả. Thực vậy, trong đậu nành có Phyto- Estrogen, tác dụng tựa Estrogen trên người. Đó là Daidzein và Genistein. Chỉ cần 2-3 ly sữa đậu nành đều đặn cho mỗi ngày, nếu cần thêm vài bìa đậu phụ cho bữa ăn hàng ngày.

ơ người mãn kinh còn thấy nồng độ serotonin rất thấp, có thế là nguyên nhân gầy trầm uất, cau có…và háo ngọt. Lúc ấy bố sung ngay ly chè bắp (ngô, hay loại ngũ cốc) là cái cơn        đó sẽ hạ xuống ngay.

Hình trái trứng hay hình trái /é?

Đó là hậu quả thay đổi biến dưỡng trên cơ thế mãn kinh mà về sinh học thấy mỡ máu (cholesterol và triglycerid) đều tăng, gây:

  • Xâm thực thành mạch làm xơ vữa, tạo ra bệnh tim mạch.
  • Tích lũy mỡ vùng mômg bụng tạo hình trái lê. Nếu tích mỡ cả ba vòng (ngực – eo – mông) thì tạo nên hình trái trứng; một chỉ điểm báo động bệnh tim mạch với sự xuất hiện những cơn đau vùng tim ngực.

Ngược lại, khi đó vú teo, teo âm hộ âm đạo, khô ngứa.. Da nhăn. Cơ vân giảm trương lực và thúc trạng. Vóc dáng nhỏ lại. Bữa ăn vẫn là biện pháp tốt phòng chông dấu hiệu này:

  • Hạn chế mỡ trong bữa ăn (trừ mỡ cá).
  • Bô sung khoáng, vi lượng, sinh tố bằng cách tăng cường rau xanh (tươi), sữa và sản phẩm sữa. Trong đó đậu nành là “thuốc” trị béo mập.
  • Kết hợp luyện tập mà đi bộ là cách tích cực nhất. Đi bộ 30 phút/ngày với tốc độ 5km/giờ (hoặc chậm hơn) sẽ giảm 30- 40% mắc bệnh đau tim. Đi 3 giờ/tuần, giảm 30-40% và 15 giờ/tuần sẽ giảm 50% bệnh tật.

Viện Đại học Freie, Đức, nghiên cứu việc đi bộ trong chữa bệnh trầm uất có hiệu quả cao hơn trị bằng thuốc. Chỉ đi 30 phút/ngày trong 10 ngày liền đã đạt hiệu quả 50% ở những người dùng thuốc không kết quả.

Loãng xương:

Là nguy cơ đe doạ các bà, nhất là người ăn uống kém, không đảm bảo dinh dưỡng, không đủ lượng canxi khuyến cáo lOOOmg/ngày.

Một nghiên cứư về “lún đốt sống do loãng xương thời mãn kinh” ở tỉnh Hải Dương, trên 270 phụ nữ có 67 người bị lún và tập trung vào 6 yếu tố nguy cơ sau: tuổi > 70; lùn (thấp) < 145cm; mãn kinh sớm < 43 tuổi; mãn kinh lâu năm >21 năm và sinh con nhiều từ 1 – 3 lần.

tẽ (khoang ĩ kg) trong xương và

Loãng xương.

Ngoài ra còn do các yếu tô” khác như tật bệnh đái tháo đường, cường giáp… hoặc lạm dụng thuốc corticoid, thuốc động kinh…

Phòng bệnh loãng xương thế nào?

Phát hiện sớm, đo mật độ xương để đánh giá nguy cơ loãng xương. Kiểm tra nồng độ PTH (parathyroïde hormone) trong máu và chụp X quang xương.

Việc bố . sung Estrogen (thiên nhiên) thường kèm Progesteron (đê tránh tăng sinh tuyến), là nguyên lý cơ bản trong điều trị loãng xương này. Những chị em (không dùng được Estrogen) trong số bệnh ung thư vú, tắc mạch, xuất huyết âm đạo chưa rõ lý do…thì thay bằng Biphosphonat (Etidronat, Alendronat). cần có bác sĩ của bạn hướng dẫn, kê toa.

Bổ sung canxi trong bữa ăn hàng ngày đảm bảo 1000mg và đạt tỉ lệ pftla = 0,7 (phospho/canxi). Tỉ lệ này là một hằng số. Phospho cao trong bữa ăn sẽ giảm hấp thụ canxi.

Mg (magnesium) là chất nền của xương, tạo cho xương vững chắc. Một lượng canxi lớn vào cơ thể làm trở ngại cho Mg. Để khắc phục tình trạng này nên ăn ngũ cốc nguyên hạt, đậu, rau xanh, vì có nhiều Mg.

Những loại giàu canxi ngoài gạo, còn có nước cam, sữa bột gầy (đã tách kem), sữa đậu nành đã bổ sung canxi và vitamin D…

Có thể dùng Vitamin E 400IU, Vitamin c 500mg, Vitamin AD (dầu cá). Mỗi thứ 1 viên/ngày trong nhiều ngày.

Chú ý:

Khi đưa canxi vào cơ .thể bị nhiều yếu tô’ ngăn cản hấp thu như rượu, chất caféine, nước ngọt có gaz… Ngay cả ăn mặn cũng gây đào thải canxi theo nước tiểu.